Mit den Auflösungen nach dem "Key" neu herausgegeben von Alois Payer
Zitierweise | cite as:
Apte, Vaman Shivaram <1858 - 1892>: The student's guide to Sanskrit Composition (Being a treatise on Sanskrit Syntax). -- 3. ed. -- 1890. -- Glossary English - Sanskrit. -- Fassung vom 2010-03-29. -- URL: http://www.payer.de/apte/apte0b.htm
Ursprünglich erschienen als:
Apte, Vaman Shivaram <1858 - 1892>: The student's guide to Sanskrit composition : being a treatise on Sanskrit syntax ; for the use of schools and colleges. -- 3rd ed. -- Poona : R. A. Sagoon, 1890. -- 450 S.
A Key to Apte's Guide to Sanskrit composition : giving a close rendering into English and Sanskrit of all the Sanskrit and English sentences / compiled by an experienced graduate teacher. -- 2d ed. -- Bombay : Standard Pub., 1923. -- 136 p. ; 18 cm
Erstmals hier publiziert: 2010-03-29
Überarbeitungen:
©opyright: Public domain
Dieser Text ist Teil der Abteilung Sanskrit von Tüpfli's Global Village Library
Falls Sie die diakritischen Zeichen nicht dargestellt bekommen, installieren Sie eine Schrift mit Diakritika wie z.B. Tahoma.
Die Devanāgarī-Zeichen sind in Unicode kodiert. Sie benötigen also eine Unicode-Devanāgarī-Schrift.
Use of brackets:
<> = Apte`s own Notes (loc. cit. pp. 277ff.)
[] = A Key to Apte's Guide to Sanskrit composition : giving a close rendering into English and Sanskrit of all the Sanskrit and English sentences / compiled by an experienced graduate teacher. -- 2d ed. -- Bombay : Standard Pub., 1923. -- 136 p. ; 18 cm
{} = Notes by Alois Payer
Ablest a. पटुतम, प्राज्ञतम.
Absence, in one's प्रोक्षे, असंनिधाने.
Absent-minded a. शून्यहृदय.
Accidentally adv. देववशात्, सह्सा.
Accomplishment s. siddhi f., संपादनं.
Accord, of one एकचित्त-मनस् a.
Acquaint v.t. बुध् caus., ज्ञा caus.
Acquainted a. ज्ञ in comp., गृहीतार्थ, परिचित.
Adapt one's self to the will of भावं अनुप्रविश् 6 P., छन्दं अनुवृत् 1 Ā.
Advantage s. हितं, लाभः.
Adventure s. चरितं, चेष्टितं.
Affairs of state राजकार्याणि.
Affected a. पर्याकुल.
Afflicted a. पीडित; to be स्विद् pass.
Agony s. आतंकः.
All but adv. expressed by कल्प or प्राय in comp.; - agreed प्रतिपन्नकल्प.
Ancestral a. पैतृक; - property रिक्थं.
Ancient a. प्राक्कालीन, प्राचीन, पुरातन.
Answer v. t. प्रतिवच् 2 P., -भाष् 1 Ā., उत्तरं प्रतिपद् 4 Ā.
Anxious a. आकुल, सचिन्त.
Appearance s. दर्शनं, रूपं.
Application s. योजनं, विधानं.
Approach s. उपस्थिति f., आगमनं.
Appropriate v. t. आत्मसात्कृ 8 U.
Approve v. अभिनन्द् 1 P.
Ardent a. पर, उत्कट, गाढ.
Assiduity s. तत्परता, निष्ठा.
Assist v. t. साहाय्यं कृ 8 U or दा 3 U.
Association s. संगति f., संगः.
Astonishing a. विस्मयावह, आश्चर्यकर.
Attachment s. अनुरागः, आसक्ति f.
Attendant s. परिजनः, अनुचरः.
Attended a. सहित, युक्त.
Attract v. t. हृ 1 P., आकृष् 1 P
Auspicious a. मंगल, शुभ.
Avarice s. लोभः, गृध्नुता.
Averse a. पराङ्मुख.
Awaken v. t. प्रतिबुध् caus.
Baffle v. t. मोघीकृ 8 U.; पथि न वृत् 1 Ā.
Banner s. पताका.
Bard s. वैत्ष्लिकः, बन्दिन् m.
Base a. अधम, क्षुद्र.
Basin s. द्रोणी, जलाशयः.
Become v. t. अनुरूप-उपपन्न a. भू 1 P, शुभ् 1 Ā (gen.).
Befall v. t. आपत् 1 P., उपनम् 1 P. (with gen.)
Beginning s. from the आ मूलात्, आदितः.
Beholder s. प्रेक्षकः, द्रष्टृ m.
Bent a. विहितप्रतिज्ञ, कृतसंकल्प. - double with age जरानमितकाय.
Bid farewell v. आमंत्र् 10 Ā., आप्रच्छ् 6 Ā.
Bit s. शकलं.
Boast v. श्लाघ्-विकत्थ् 1 Ā.
Break open v. t. संधिछेदं कृ 8 U.
Brought up संवर्धित, परिपोषित.
Cake s. पिष्टापूपः.
Care, with प्रयत्नेन, सादरं.
Carnivorous a. क्रव्यट्, पिशिताशन.
Cast off v. t. निराकृ 8 U., प्रत्यादिश् 6 P.
Cause s. पक्षः.
Censurable a. गर्हंईय, निंद्य.
Certain a. ध्रुव, नियत.
Certainly adv. नियतं, नूनं, खलु.
Change of failure s. असिद्धिसंभवः.
Change (for the better) s. विशेषः, विपर्यासः, परिवर्तः; undergo a - विपर्यासं या 2 P.
Charming a. सुभग, रम्य.
Circuitous a. वक्र, विजिह्म.
Citadel s. दुर्गः.
Class s. वर्गः, सहाध्यायिगणः.
Clear v. t. प्र-क्षल् 10 P., प्र-सृज् 2 P.
Clever a. बुद्धिमत्, पटुमति.
Close v. t. पिधा 3 U., निरुध् 7 U.
Colour s. व्याजः, अपदेशः.
Commendable a. प्रशस्य, श्लाघ्य.
Commit v. t. आ-चर् 1 P., कृ 8 U.
Communicate v. t. नि-विद् caus.
Company s. समागमः, संगः.
Completely adv. निःशेषं, एकांततः.
Compose v. t. पर्यवस्था caus., सं-स्तंभ् caus.
Concerning a. संबन्धिन्, गत.
Conscious a. अभ्ज्ञ, ज्ञ - विद् in comp.
Constitute v. t. भू 1 P., अस् 2 P.
Consultation, in - with संमंत्र्य, संवाद्य instr.
Contending s. कलहः, विवादः, स्पर्धा.
Contracted adj. संकुचित, संपिंडित
Conversant a. अभ्यन्तर, अभिज्ञ.
Cost s. व्ययः, मूल्यं.
Countryman s. स्वदेशजः, देशबन्धुः.
Court s. सभा; royal - नृप-राज-सभा.
Covered over a. आच्छन्न, आवृत.
Cross v. t. आक्रम् 1 U.
Crowned, to be - with success फल् 1 P.
Crumb s. खंडः, शकलं.
Culprit s. अपराधिन् m.
Current s. रयः, वेगः.
Danger s. संकटं, आपद् f., कृच्छ्रं.
Dear a. प्रिय, कांत.
Deed s. चरितं, चेष्टितं.
Deep a. अगाध, गंभीर.
Defaulter s. दंड्यः, अपराधिन् m.
Defeated in one's attempts a. भग्नोयम, मोघप्रयत्न.
Definite a विशिष्ट, विशेष in comp.
Delay s. विलंबः, कालातिपातः, without - अकालहीनं.
Delighted a. प्रमुदित, सानन्द.
Delightful a प्रामोदिक, आनन्दन.
Deliverer s. त्रातृ m., रक्षकः.
Demand v. t. प्रच्छ् 6 P.
Desist v. i. वि-रम् 1 P.
Desolate v. t. निर्जनीकृ 8 U., उद्-ध्वंस् caus.
Despair v. i. निराश a. भू 1 P.
Detail s. विशेषः, विस्तरः.
Deterred a. त्रासित, निवारित.
Devise v. t. चिन्त् 10 P., प्रकॢप् caus., युज् caus.
Devolve v. t. संक्रम् caus., निक्षिप् 6 P.
Devoted (to) a. आसक्त, तत्पर.
Devotion s. भक्ति f.
Devout a. धर्मनिष्ठ, धर्मपर.
Dictionary s. कोशः, शब्दाभिधानं.
Difficult a. दुष्कर, दुःसाध्य.
Difficulty s. आपद् f., कृच्छ्रं, दुर्गं, with great - कथं कथमपि.
Dignity s. आभिजात्यं, प्रतिष्ठा, गौरवं.
Diligently adv. सोद्यमं.
Direct v. t. युज् - निविश् caus.
Directed a. आसक्त, अभिनिविष्ट.
Directly adv. सरलमार्गेण, अत्रात्रानागत्य.
Discharged a. मुक्त, क्षिप्त.
Discrimination s. विवेकः, परिच्छेदः.
Disguised as वेषं परिदधान, व्यंजनोपेत.
Disgust s. निर्वेदः.
Disgusted a. निर्विण्ण.
Disloyal, to be वि-अप-रंज् pass.
Dismissed a. निसर्जित.
Dispelled a. निरस्त.
Disrespect v. t. अवमन् 4 Ā.
Disrespectfully adv. सावज्ञं
Distinguished a. विख्यात; - guest अतिथिविशेषः.
Distressed a. शोकापन्न, दुःखार्त.
Disturbed a. विकृत.
Divide v. t. वि-भज् 1 P.
Divine a. देव (देवी f.), दिव्य.
Doomed by fate a. दैवोपहत.
Draw near v. i. प्रत्या-सद् 1 P.
Dreadful a. भयप्रद, भयावह.
Dreariness s. शून्यत्वं, निर्जनत्वं.
Dreary a. निर्जन, घोर.
Dressed a. परिच्छन्न.
Dried up a पीत, उच्छोषित.
Dull a. मंदबुद्धि, जडमति.
Duty s. धर्मः, कर्तव्यं.
Early in the morning महति प्रत्यूषे
Earnestly adv. उत्कटं, प्रगाढं; I hope - इति मे गाढाभिलाषः.
Ease, at निर्वृत, वीतचिंत.
Eatable s. भक्ष्यं, अभ्यवहार्यं.
Economically adv. मितव्ययेन.
Education s. अध्यापनं, शिक्षणं.
Effect v. t. संपद् caus., साध् 5 P.
Elapse v. i. व्यति-इ 2 P., अतिक्रम् 1. 4. P.
Elders s. गुरुजनः, गुरु pl.
Emperor s. अधिराजः, चक्रवर्तिन् m., सम्राज् m.
Employ v. t. विलुभ् caus., हृ 1 P.
Engaging s. अभियोगः, व्यापारः.
Engrossed a. निमग्न, आकुल.
Enraged a. सामर्ष, प्रकोपित.
Entreaty s. प्रार्थना.
Envy s. मात्सर्यं.
Epithet s. विशेषणं.
Escape v. t. निर्गम् 1 P., निष्क्रम् 1. 4. P.
Excellent a. विशिष्ट, प्रकृष्टतम.
Excessively adv. भृशं, नितरां, अतिमात्रं.
Exertion s. परिश्रमः, आयासः.
Exhausted a. परिश्रांत, खिन्न.
Expectant a. ईप्सु, लिप्सु.
Expedient s. उपायः, गुणः.
Expose v. t. पात्रं कृ 8 U.; पदं नी 1P., or गम् 1 P.
Extend, how far कियदधिक a.
Extensive a. विस्तीर्ण.
Extent, to any स्तोकांशेनापि.
Extraordinary a. अद्भुत, अनन्यसामान्य.
Fail v. i. विफलीभू 1 P., मोघीभू.
Failed in attempts भग्नोद्यम, मोघप्रयत्न.
Faithlessness s. असत्यसंधता, प्रतिज्ञाभंगः.
Fall in with आसद् caus., दृश् 1 P.; -out संपद् 4 Ā.; - upon आपत् 1 P., अवस्कन्द् 1 P., - a victim आमिषतां गम् 1 P., भक्ष्यस्थाने भू 1 P.
Famine s. दुर्भिक्षं.
Fathers s. पितरः, स्वधाभुजः.
Favourite a. वल्लभ, प्रिय.
Fawn (flatter) upon v. चाटुवादैः आराध् caus. or उपस्था 1 U.
Feature s. लक्षणं.
Feed (with food) v. t. भुज् caus.
Feign v. अप-दिश् 6 P.
Fickle a. तरल, चपल.
Field s. क्षेत्रं.
Fierce a. उग्र, भीषण.
Fiery-tempered a. कोपन, सुलभकोप.
Fine s. दंडः; - a. शोभन, सूक्ष्म.
Finish v. t. अवो-सो 4 P., समाप् caus.
Fix (love) v. t. बन्ध् 9 P.
Follower s. अनुचरः, अनुप्यायिन् m.
Fowler s. व्याधः.
Freed, to be मुच् pass.
Fret (oneself) v. परितप् pass., क्सूभ् pass.
Fuel s. इन्धनं.
Fulfilled a. पूर्ण, सफल.
Fully adv. अशेषतः, सर्वात्मना.
Furnished a. सम्पन्न.
Gentle a. मृदु, शान्त.
Gently adv. मन्दं मन्दं.
Get abroad v. i. प्रसृ 1 P., प्रकाशतां गम् 1 P.
Give over सं-ऋ caus. (अर्पय)
Glory s. यशस् n., उदाहरणं.
Go home (to) v. i. स्पृश् 6 P., मर्माणि स्पृश्.
Gratitude s. कृतवेदित्वं, कृतज्ञता.
Graze v. i. वि-चर् 1 P.
Guard s. रक्षिन् m., रक्षकः.
Guardian of the world s. लोकपालः.
Hail-stone s. वर्षोपलः, करका.
Hastily adv. सरभसं, सत्वरं.
Haughty a. उत्सिक्त, अवलिप्त.
Haunted a. निवेषित, समाश्रित.
Hearing of a case s. व्यवहारदर्शनं.
Heart-rending a. हृदयभेदिन्, अरुंतुद्.
Heat s. आतपः, ऊष्णं.
Heir-apparent s. युवराजः.
Helpless a. अनाथ, अशरण, दीन.
Hesitate v. आ-शंक् 1 Ā.
Hide v. t. गुह् 1 U., प्र-च्छद् 10 U.
High a. उन्नत, अभिजात ; - (words) तारतर, कोपगार्भ.
High-mettled a. उरुसत्त्व.
Hold v. t. मन् 4 Ā.
Honesty s. आर्जवं, निष्कापट्यं.
Honeyed a. मुधास्यंदिन्, मधुमय, मधुमधुर.
Honour v. t. सं-भू caus.
Honourably adv. सगौरवं, प्रतिपत्तिपूर्वकं.
Householder s. कुटुंबिन्, गृहमेधिन् m.
Household duties s. गृहकार्याणि, कुटुंबभरः.
Housewife s. गृहिणी.
Huge a. स्थूल, विशाल.
Humour s. छंदः.
Hung a. अवलंबित, अवसक्त.
Ill a. अस्वस्थशरीर.
Illness s. अस्वस्थ्यं, विकारः.
Image s. प्रतिबिंबं, प्रतिफलं.
Imagination s. धी f.
Immediately adv. सपद्येव.
Immodesty s. अविनयः.
Immoral a. असाधु; अधर्म in comp.
Immortal a. अमर, अक्षय, अनश्वर.
Impending, to be closely उन्नम् 1 P.
Important a. गुरु.
Importune v. t. अनु-बन्ध् 9 P., निर्बन्धेन प्रच्छ् 6 P.
Impose upon वञ्च् 10 P., विप्र-लभ् 1 Ā.
Impossible a. दुःसाध्य, अशक्य.
Improve v. t. उन्नतिं - श्रेयस्त्वं - नी 1 P., उत्कृष् 1 P.
Improvement s. उन्नति f., उत्कर्षः.
Inanimate a. अचेतन.
Inauspicious a. अभद्र.
Inborn a. नैसर्गिक (की f.), सहज.
Incarnate a. मूर्त, शरीरिन्.
Incur displeasure कोप-अकृपा-पात्रं भू 1 P.
Independence s. स्वातन्त्र्यं, स्वैराचारः.
Indian a. भरतवर्षीय.
Indicate v. t. व्यञ्ज् caus., द्युत् caus.
Indifferent a. तटस्थ, उदासीन, मध्यस्थ.
Indigo-pot s. नीलीभाण्डं.
Industry s. उद्यमः, अध्यवसायः, कार्यनियोगः.
Inflicting punishment s. दण्डनं.
Influence s. विकारः.
Inform v. t. नि-विद् caus., वि-ज्ञा caus.
Innumerable a. असंख्य, संख्यातीत.
Inquiry s. व्यवहारः.
Insignificant a. क्षुद्र, नीच.
Inspire (with confidence) v. विश्वासं नी 1 P., वि-श्वस् caus.
Insult s. निकृति f., मानभङ्गः.
Intent a. पर, तत्पर, परायन in comp.
Intimate a. रूढसौहृद.
Jaw s. दंष्ट्रा, दशनः.
Keep contented v. t. अनुरञ्ज् caus.
Kept a. स्थापित.
Lady (voc.) भवति.
Laid down a. प्रणीत.
Lamb s. छागः.
Lavish a. मुक्तहस्त.
Leave v. t. नि-क्षिप् 6 P., न्यासी-कृ 8 U.
Liberal a. वदान्य, त्यागिन्, उदार.
Library s. पुस्तकालयः, पुस्तकसंग्रहः.
Lie s. असत्यं, अनृतं.
Liked a. कान्त, अभिमत.
Limited a. अल्पविषय, परिच्छिन्न.
Livelihood s. वृत्ति f., जीविका.
Look to v. अव-ईक्ष् 1 Ā., अनुसं-धा 3 U.
Look intently v. t. स्तिमितदृष्ट्या प्र-ईक्ष् 1 Ā., दृष्टिभीः - लोचनैः पा 1 P.
Lose v. त्यज् 1 P., हृ caus.; lost one's life अपगतासुर्बभूव.
Loss, at a - to do किंकर्तव्यता - प्रतिपानि - मूढ.
Love-lorn a. विधुर.
Lovely a. चारुगात्र, कमनीय, मधुराकृति (garden &c.), रमणीय, रम्य.
Lower region s. पातालः.
Loyal attachment to throne अस्खलित - दृढ - स्वामिभक्ति f.
Majesty (His) महाराजः, देवः; (Her) देवी.
Manifold a. नानाविध, बहुविध.
Market s. आपणः, पण्यवीथिका.
Mass s. जालं, पटलं.
Master completely v. t. पारं गम् or दृश् 1 P.
Matter s. अर्थः.
Mention, not to - expressed by का कथा - गणना with loc., or आस् - स्था with तवत्.
Merchant s. वणिज् m., श्रेष्ठिन् m.
Merge into v. नि-मज्ज् 6 P.
Merit s. गुणः, पुण्यं.
Misdeed s. पापं, दुष्कृतं.
Misfortune s. दुर्भाग्यं, मन्दभाग्यं.
Mistress s. भट्टिनी, भर्तृदारिका.
Misunderstand v. t. अन्यथा ग्रह् 9 P., मिथ्या सं-भू caus. or कॢप्.
Modern a. अर्वाचीन, आधुनिक.
Morality s. नीति f., नीतिशास्त्रं.
Mortal s. मर्त्यः; - a. अन्तकर, मृत्युजनन, प्राणहर.
Moved, to be - (to pity) दयार्द्री-भू 1 P., करुणया वि-दृ 1 P.
Multiplied, to be - बहुली-भू 1 P.
Naked a. अशरण.
Narrate v. t. कथ् 10 P., आ-चक्ष् 2 Ā.
Narrow-minded a. कृपणमति.
Naturally adv. अवश्यमेव, नूनं, खलु; प्रकृत्या.
Next to impossible a. अशक्यप्राय, दुर्घटकल्प.
Noble a. कुलीन,; - birth अभिजनः, कुले जन्म.
Nocturnal a. नैश.
Noise s. कलकलः.
Notice v. t. लक्ष् 10 P., वि-भू caus.
Number s. निकरः, संघः.
Nymph s. अप्सरस् f., देवता.
Obedience s. आज्ञाकरत्वं, अनुविधायित्वं, आज्ञानुरोधः.
Obey v. t. अनु-रुध् 4 Ā., अनु-सृ 1 P.
Object (sole) of love स्नेहस्यैकायनीभूत.
Observe v. t. नि-रूप् 10 P., पर्या-लोच् 10 P.
Occasion s. अवसरः.
Occupation s. व्यापारः, व्यवसायः.
Offend v. t. अप-राध् 4 P. (loc. or gen.).
Old a. वृद्ध, स्थविर, प्रवयस्; चिरंतन, पुराण.
Oppress v. t. उप-प्लु 1 Ā., भृशं पीड् 10 P., विप्र-कृ 8 U.
Oration s. वाक्यप्रबन्धः.
Overcome v. t. वशीकृ 8 U., वशं नी 1 P.
Overtake v. t. आ-सद् caus.
Owner s. स्वामिन् m., अधिपतिः.
Painter s. चित्रकरः, आलेखकः.
Palfrey s. वाजिन् m., हयः.
Particular s. विशेषः.
Pass v. t. गम् caus., नी 1 P., वह् with अति caus.
Past a. अतीत, गत.
Patience s. सहिष्णुता, क्षमित्वं.
Pay off v. t. शुध् caus., निर्-यत् caus.
Peevish a. पिशुन, दुःशील.
Perforce adv. बलात्, बेलेन.
Perilous time s. जीवितसंशयकालः.
Perplexing a. उद्वेगकारिन्.
Perturbed a. पर्याकुल, पारिप्लव.
Philosopher s. तत्त्वविद् m., तत्त्वज्ञः.
Picture s. आलेख्यं, चित्रं.
Pious a. पुण्यात्मन्, धर्मशील.
Pitchy a. अन्ध, सूचिभेद्य.
Pitiable a. करुण, अनुकम्प्य.
Plain s. समभूभागः, समस्थाली.
Plaintiff s. अर्थिन् m., अभियोक्तृ m.
Plaintive a. करुण; - cry आर्तस्वरः, करुणपरिदेवितं, विलापः.
Pleasant a. सुखावह.
Pleasure mountain s. क्रीडाशैलः.
Pollution s. कलंकः.
Position s. अव-, स्थिथि f.
Possession s. वित्तं, विभवः.
Possible, as far as - यावच्छक्यं.
Pouring down a. वर्षिन्.
Practice s. प्रयोगः.
Precinct s. उपान्तः, परिसरः.
Precipitate a. सरभस.
Preferable a. श्रेयस्, श्लाघ्यतर.
Preparation s. संविधा f.
Presence s. सद्भावः.
Present a. संनिहित; to be - संनि-धा pass.; - s. उपायनं, उपहारः.
President s. अध्यक्षः.
Prey upon v. भक्ष् 10 P.
Prime a. मूल in comp., प्रधान.
Principle s. तत्त्वं, आगमः.
Prisoner s. बन्दिः, बन्दी f.
Proceed v. i. उद्-भू 1 P., उत्पद् 4 Ā; - with प्र-स्तु 2 U., प्र-वृत्त् caus.
Proceeding from a. उद्भव, संभूत.
Profess to be one's daughter v. कन्या नाम भू 1 P.
Proficient a. प्रवीण, पारंगत, पारद्र्श्वन्.
Prompt a. उद्यत, तत्पर, दक्ष.
Proper a. युक्त, उचित.
Properly adv. सम्यक्, यथावत्, तत्त्वतः.
Proudly adv. सदर्पं, उद्धतं, सावलेपं.
Provided a. उपपन्न, सनाथ.
Provoke revolt v. प्रजाकोपं - क्षोभं जन् caus.
Pull down v. t. नि-पत् caus., अव-सद् caus.
Purification s. शुद्धि f., परिपूति f.
Purifying a. पावत्.
Put up with v. सह् 1 Ā., तितिक्ष् 1 Ā.
Qualified a. गुणवत्.
Quarrel v. i. वि-वद् 1 Ā.
Rag s. चीरं ; dressed in tattered - चीरवासस्, परिहितचीर.
Rainy season s. प्रावृष् f., वर्षा (pl).
Rash a. क्सिप्रकारिन्, अविमृश्यकारिन्.
Rashness s. साहसं, क्षिप्रकारिता.
Rather adv. ईषत्, किंचित्.
Rave v. i. प्र-लप् 1 P.
Reach the ears कर्णविषयं या 2 P., श्रुतिपथं आपत् 1 P.
Ready a. सज्जीभूत, संनद्ध.
Ready-witted a. प्रत्युत्पन्नमति, प्रतिभाववत्.
Real a. तात्त्विक, परमार्थतः adv.
Realized a. अनुभूत, प्रत्यक्षीकृत.
Receive v. t. प्रत्युद्-गम्-व्रज् 1 P.
Recourse, to have - to अंगी-कृ 8 U., आस्था 1 U.
Recover v. t. आ-प्रति-पद् 4 Ā.
Reduce to ashes v. t. भस्मी-कृ, भस्मसात्-कृ 8 U.
Reed s. वेतसः. {Is not 'reed', but Rattan - Calamus sp.}
Abb.: वतसः = Calamus rotang L.
[Source: Wikipedia. -- Public domain]
Regard s. गौरवं, संभावना.
Region s. प्रदेशः.
Reign, in the - of महीं शासति यस्मिन्.
Relation s. ज्ञातिः, बन्धुः.
Relent v. i. मदुतां गम् 1P., काठिन्यं त्यज् 1 P.
Religious a. धर्म्य; - action धर्मक्रिया.
Reluctantly adv. अकामतः, बलेन, अनिच्छत् a.
Remedy s. प्रतिकारः, प्रतीकआरः, प्रतिपत्ति f.
Remove v. t. अप-नी, अप-हृ 1 P.
Renowned a. विश्रुत, प्रथित.
Repeating s. उच्चारणं, उदीरणं.
Reported, to be - expressed by इति श्रूयते, इति जनप्रवादः or इति किंवदन्ती श्रूयते.
Respect s. विषयः; v. मन् caus, पूज् 10 P.
Respectfully adv. सादरं, सप्रश्रयं.
Resplendent a. देदीप्यमान, भाजमान.
Restraining s. निग्रहः, संयमः.
Result v. i. पर्यव-सो 4 P.
Return (to the subject of discussion) प्रकृतं अनुसं-धा 3 U. or अनु-सृ 1 P.
Revenge, to take - वैरनिर्यातनं-साधनं कृ 8 U.
Revile v. t. निर्-भर्त्स् 10 Ā., उपा-लभ् 1 Ā.
Rider s. अश्वारोहः, सादिन् m.
Ring s. अंगुलीयकं.
Rise against v. अभि-द्रुह् 4 P. (acc.).
Risk v. t. संदेह-संशये-पत् caus.
Roam v. i. परि-अट् 1 P., वि-चर् 1 P.
Rogue s. जाल्मः, धूर्तः, कितवः.
Rout v. t. वि-द्रु caus., वि-ध्वंस् caus.
Ruin v. t. नश् caus.; s. प्रणाशः.
Run a risk संशये (आत्मानं) पत् caus.
Rush upon v. सहसा अभ्-सृ 1 P. or आ-क्रम् 1 U.
Ruthlessly adv. निर्दयं, निर्धृणं.
Sacred ceremony s. संस्कारः, शास्त्रविधिः; - learning श्रुतिः, निगमः.
Sacrificial a. मेध्य.
Sad a. उद्वेगकर, शोकावह, दुःखप्रद.
Safely adv. क्षेमण.
Sandhyā adoration s. संध्योपासना.
Save v. t. रक्ष् 1 P., त्रै 1 Ā.
Saying s. उक्ति f., वचनं.
Scene s. स्थानं, दृश्यवस्तु n.
Scheme s. उपायः.
Scorching a. तीव्र, तिग्म, प्रखर.
Scriptural point s. शास्त्रविषयः.
Season s. समयः, कालः.
Secret s. रहस्यं.
Secure v. t. जन् caus.
Self-respect s. स्वाभिमानः.
Sell v. t. वि-क्री 9 Ā.
Senseless s. निःसंज्ञ, अपगतचेतन.
Senses s. संज्ञा, चेतना.
Sensibly adv. बोधपूर्व, स्चेतनवत्.
Serene a. प्रशान्त.
Set (mind) v. t.l युज् caus., बन्ध् 9 P., निविश् caus.
Severely adv. परुषं, बलवत्.
Sharp a. तीक्ष्नमति, कुशाग्रबुद्धि.
Shepherd s. मेषपालः.
Ship s. पोतः.
Shoot through v. निर्-व्यध् 4 P.
Shoulder s. स्कन्धः, अंसः.
Shy (at) v. दृष्ट्व चकित a. भू 1 P., सहसा नि-वृत् 1 Ā.
Side s. पक्षः.
Sight s. स्थानं, आलोकः, दर्शनं.
Sign s. व्यञ्जनं, लक्षणं.
Silken a. कौशेय.
Silver a. रजत in comp.
Single combat s. नियुद्धं, द्वन्द्वसंप्रहारः; द्वन्द्वयुद्धं.
Sinner s. पापकृत् m., पापिन् m.
Sister's husband s. आवुत्तः, भगिनीपतिः.
Slaughter house s. वधस्थानं, वधगृहं.
Sleepless a. उन्निद्र.
Slight v. t. अव-धीर् 10 P., अव-मन् 4 Ā.
Snore v. i. घर्घररवं कृ 8 U.
Solitary a. विविक्त, विजन.
Soundly adv. गाढं, निर्भरं.
Sovereignty s. प्रभुत्वं.
Spectator s. प्रेक्षकः, द्रष्टृ m.
Speed s. वेगः.
Spend - see Pass.
Splendid a. शोभन, चारु; उत्तुङ्ग, विशाल.
Spoil v. t. मलिनी-कृ 8 U.
Sprout s. पल्लवः, किसलयं.
Spy s. चरः.
Stick s. यष्टि f., लगुडः.
Still a. निश्वल, जड.
Stop v. t. प्रति-सिध् 1 P.
Storm v. t. अव-स्कन्द् 1 P.
String v. t. अधिज्य - आततज्य a. कृ 8 U.
Stroke s. निर्घातः, प्रहारः.
Strong-minded a. धीर.
Student s. अध्येतृ m.
Subject a. अधीन; - s. आस्पदं - पात्रं.
Submit v. i. सह् 1 Ā.
Suitable a. अनुरूप, सदृश (सदृशी f.).
Sullied with disgrace a. अयशोदुषित, अपमानमळीमस.
Sully v. t. अम्लिनी-कृ ( U., दुष् caus. (दूषयति).
Superior, to be v. अति-रिच् - वि-शिष् pass.
Supplied a. संपन्न.
Support (oneself) v. वृत्तिं कृ 8 U., जीवितं धृ 10 P.
Surmount v. t. उद्-तॄ 1 P.
Surpass v. t. अति-शी 2 Ā., अति-रिच् - वि-शिष् pass.
Survive v. t. अति - अनु - जीव् 1 P.
Suspicion s. आशङ्का, शङ्का.
Sustain v. t. धृ 10 P., अव-लम्ब् 1 Ā.
Swarm v. t. मिल् 6 P., संघशः सं-पत् 1 P.
Swear v. शप् 1 U.
Sweep away v. t. अप-वह् caus.
Syllable s. अक्षरं.
Taking food s. आहारसेवनं, अन्नास्वादनं.
Tall a. तुंग, उच्छ्रित, प्रांशु.
Tamely adv. क्लीबवत्, नष्टवीर्यवत्.
Tarry v. i. चिरायति (denom.), वि-लम्ब् 1 Ā.
Taunt s. उपालम्भः.
Temple s. देवायतनं, देवालयः.
Temporary a. अचिर, क्षणिक.
Temptation s. प्रलोभनं, विकारः.
Theory s. आगमः, शास्त्रं.
Think of v. मतिं कृ 8 U. (with dat.).
This and the like a. एवमादि.
Thought s. सकल्पः, चिन्ता.
Threshold s. देहली.
Through prep. मुखेन in comp.
Thrown down a. निपातित.
Tidings s. उदन्तः, वृत्तान्तः.
Tired a. क्लान्त, श्रान्त.
Tortoise s. कुर्मः, कमठः.
Touchstone s. निकषः.
Transformed, to be भावेन परि-णम् 1 U., भावं आ-पद् 4 Ā.
Treading in the footsteps पदानुसरणं, पदानुविधानं.
Treat v. t. व्यव-हृ 1 P., आ-चर् 1 P., वृत् 1 Ā. (with loc.); - with सं-धा 3 U.
Tributary prince s. सांअन्तः, करदः.
Tribute s. करः, बलिः.
Trifling a. क्षुद्र.
Troop s. सैन्यबलं, अनीकं.
Trouble s. क्लेशः, दुःखं.
Troublesome a. कष्टप्रद, क्लेशावह.
Truthfulness s. सत्यवादित्वं.
Turn s. पर्यायः, वारः.
Tutelary deity s. कुलदेवता.
Umbrella s. आतपत्रं.
Uncommon a. असाधारण, लोकोत्तर.
Undertaken a. अभ्युपेत, अङ्गीकृत.
Undertaking s. आरम्भः.
Unending a. अनन्त, शाश्वत, सनातन.
Unfathomable a. दुरवगाह, दुर्बोध.
Unfortunate a. मन्दभाग्य.
Uninterruptedly adv. निर्विघ्नं.
United, to be v. सं-गम् 1 Ā., सं-युज् pass.
Unparalleled a. अनुपम, अप्रतिम.
Value v. t. बहु मन् 4 Ā.
Vanquish v. t. वशं नी 1 P., मूर्ध्नि पादं नि-धा 3 U.
Vary v. i. भिद् pass.; varies as the nature of the work प्रयोजनापेक्षितया चलं.
Vaunter s. विकत्थनः, आत्मश्लाघिन् m.
Verdant a. हरित, शाद्वल.
Vernal season s. मधुमासः, वसन्तसमयः.
Very a. परम, or expressed by अपि.
Vie v. i. स्पर्ध् 1 Ā., तुल् 10 P.
Violently adv. प्रसह्य, प्रसभं, वेगेन.
Virtue s. धर्मः, सत्यपथः.
Virtuous a. साधुवृत्त, धर्मशील.
Wait v. प्रति-पाल् 10 P., प्रति-ईक्ष् 1 Ā.; - upon v. उप-स्था 1 U.
Walking s. पर्यटनं, विहारः.
Want s. अभावः.
Wanting, to be v. परि-हा pass.
Warlike a. विक्रान्त, शूर; - deeds प्राक्रमः, वीरविजृम्भितं.
Warning s. प्रबोधनं.
Wicked a. दुरात्मन्, दुराशय.
Wild a. वन्य, मत्त.
Will s. इच्छा, कामः; against one's - बलात्, बलेन, अनिच्छतो ऽपि तस्य; at - स्वैरं, स्वेच्छया.
Win over v. t. वशं नी 1 P., ग्रह् 9 P.
Wolf s. वृकः.
Wonder s. आश्चर्यं; it is no - नैतच्चित्रं, किमत्र चित्रं.
Wonted a. सहज, नैसर्गिक.
Wood-cutter s. काष्टच्छिद्, काष्टतक्ष् m.
Work, cease to - v. व्यापरात् वि-रम् 1 P.
Working s. व्यापारः, चेष्टा.
World, my all the - जीवितसर्वस्तीभूत a.
Worthy a. अनुरूप, सदृश.
Wretched a. दुष्ट; - man नरापसदः, नरहतकः.
Zeal s. भक्ति f., उत्साहः.