mailto:payer@payer.de
Zitierweise | cite as:
Payer, Alois <1944 - >: Sanskritkurs. -- 19. Lektion 19. -- Fassung vom 2008-12-08. -- URL: http://www.payer.de/sanskritkurs/lektion19.htm
Erstmals hier publiziert: 2008-12-08
Überarbeitungen:
Anlass: Lehrveranstaltungen 1980 - 1984
©opyright: Dieser Text steht der Allgemeinheit zur Verfügung. Eine Verwertung in Publikationen, die über übliche Zitate hinausgeht, bedarf der ausdrücklichen Genehmigung des Verfassers
Dieser Text ist Teil der Abteilung Sanskrit von Tüpfli's Global Village Library
Falls Sie die diakritischen Zeichen nicht dargestellt bekommen, installieren Sie eine Schrift mit Diakritika wie z.B. Tahoma.
Die Devanāgarī-Zeichen sind in Unicode kodiert. Sie benötigen also eine Unicode-Devanāgarī-Schrift.
| Schema: Relativpronomen -- Relativsatz, der das Nomen enthält, auf den sich der Relativsatz bezieht -- (Demonstrativpronomen) -- Hauptsatz Der Relativsatz kann auch nach dem Hauptsatz stehen, er kann aber nicht in den hauptsatz eingeschoben werden. Das Relativpronomen und das Beziehungswort, das ja - im Gegensatz zum deutschen - im Relativsatz steht, stehen in dem Kasus, den der Relativsatz syntaktisch erfordert. Das Demonstrativpronomen steht in dem Kasus, den der Hauptsatz syntaktisch erfordert. |
Beispiele:
Anmerkung: In Relativen allgemeingültigen Inhalts wird gerne der Optativ anstelle des Indikativs verwendet. Viele unserer Beispiele würden also bevorzugt im Optativ stehen.
1. Der Agens (कर्तृ) des Satzes wird durch einen Relativsatz näher bestimmt:
यो नरः पुण्यं करोति स स्वर्गं गच्छति = यो नरः पुन्यं करोति तेन स्वर्गं गम्यते = येन नरेण पुण्यम् क्रियते तेन स्वर्गं गम्यते u.s.w. = "Ein Mann, der Verdienstvolles tut, kommt in den Himmel."
2. Das direkte Objekt (कर्म) des Hauptsatzes wird durch den Relativsatz näher bestimmt:
यो ब्राह्मणो देवान्यजते तं देवा रक्षन्ति = "Die Götter beschützen einen Brahmanen, der ihnen als Opferherr opfert."
3. Die nähere Bestimmung eines Nomens des Hauptsatzes steht im Relativsatz:
ये नराः पापं कुर्वन्ति तेषां पुत्रा धनं न लभन्ते = "Söhne von Männern, die Böses tun, erhalten keinen Reichtum."
4. Relativpronomen und Beziehungswort stehen im Genetiv (षष्ठी):
यस्य नरस्य पुत्राः पापं कुर्वन्ति स न सुखवान् = "Nicht ist der Mann glücklich, dessen Söhne Böses tun."
5. Relativpronomen und Beziehungswort stehen im Instrimentalis (तृतीया):
येन शत्रुणा ग्रामो जितस्तं स्विषन्ति = "Sie hassen den Feind, der ihr Dorf besiegt / erobert hat."
6. Relativpronomen und Beziehungswort stehen im Akkusativ (द्वितीया):
यं नरं देवी रक्षति स सुखमाप्नोति = "Ein Mann, den die Göttin beschützt, erlangt Glück."
| यद् "welcher, welche, welches" dekliniert wie तद्, aber mit regelmäßigem Sandhi. | ||||
| Maskulinum पुंस् |
Neutrum नपुंसक |
Femininum स्त्री |
||
|---|---|---|---|---|
| Singular एकवचन |
1. Nominativ प्रथमा |
यस् | यद् | या |
| 2. Akkusativ द्विती्या |
यम् | यद् | याम् | |
| 3. Instrumentalis तृतीया |
येन | येन | यया | |
| 6. Genetiv षष्ठी |
यस्य | यस्य | यस्यास् | |
| Plural बहुवचन |
1. Nominativ प्रथमा |
ये | यानि | यास् |
| 2. Akkusativ द्वितीया |
यान् | यानि | यास् | |
| 3. Instrumentalis तृतीया |
यैस् | यैस् | याभिस् | |
| 6. Genetiv षष्ठी |
येषाम् | येषाम् | यासाम् | |
| Als Vorderglied von Kompisita erscheint der Stamm यद् (unter Beachtung des Sandhi). | ||||
अर्थ m.: Zweck, Ziel, Bedeutung (eines Wortes), Reichtum, Besitz, Vermögen. अर्थम् (Akk.), अर्थेन (Instr.) mit Gen. oder als Hinterglied eines Tatpuruṣa: um ... willen, um zu.
अर्थ ist einer der drei Lebenszwecke (पुरुषार्थ), wie sie in der weltlichen und religiösen Literatur beschrieben werden:
धर्म m.: Erlangung von Verdienst durch das Tun, was für einen Recht ist, bzw. zumindest Vermeiden von Übel, welches aus der Nichtbefolgung des Dharma folgen würde
अर्थ m.: zweckrationales Verhalten, Erlangung von Wohlstand
काम m.: Sinnenlust, insbes. auch auf sexuellem Gebiet
Abb.: कामः
Illustration zum कामसूत्र
[Bildquelle: Wikipedia, Public domain]
स्था 1 P तिष्ठति Pass. स्थीयते PPP. स्थित : stehen, bleiben, bestehen bleiben, sich befinden. (Wird traditionell zur 1. Präsensklasse gerechnet, obwohl es sich um eine reduplizierende thematische Präsensklasse handelt, wie पा 1 पिबति)
स्था + उप 1 U उपतिष्ठति : hintreten, sich in ehrerbietiger Haltung vor jemandem hinstellen
स्था + प्र 1 Ā प्रतिष्ठते : aufbrechen, davongehen
von स्था :
स्थान n.: Stelle, (rechter) Ort, Standort
स्थिति f.: Verweilen, Standhaftigkeit, Beharren
गर्भ m.: Gebärmutter, Schoß, Inneres, Embryo / Foetus. Am Ende eines Bahuvrīhi oft: "Inneres", z.B.
धनगर्भ 3: "dessen Inneres Geld ist = in dem sich Geld befindet"
गर्भगृह n.: der innerste Schreinraum eines Hindutempels, der das wichtigste Götterbildnis des Tempels enthält (zum Aufbau von Hindutempeln siehe: Volwahsen, A.: Indien : Bauten der Hindus, Buddhisten und Jainas. -- München, 1968)
Abb.: गर्भगृहम्, Badami (ಬದಾಮಿ)
[Bildquelle: Sudarshan Bhat Khandige / Wikipedia, Public domain]
वारिद m.: Wassergeber = Regenwolke
Abb.: वारिदः, Goa (गोंय)
[Bildquelle: pichenettes. --
http://www.flickr.com/photos/_pichenettes_/1257016116/. -- Zugriff am
2008-12-08. --
Creative
Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, keine
Bearbeitung)]
वा 2 P वाति Pass. वायते PPP. वान / वात : wehen
davon:
वात m.: Wind
वह् 1 U वहति Pass. उह्यते PPP ऊढ : führen, fahren (trans.)
छत्त्र् n.: Sonnenschirm, Schirm
Abb.: छत्त्रम्
"Onappottan (ഓണപ്പൊട്ടന്), in traditional costume is a custom in sourthern parts of Kerala. Onappottan visists houses during the onam and gives blessings. Off late onappottan has become a rare sight, confined to villages."
[Bildquelle: Captain Nidish. -- http://www.flickr.com/photos/captain_nidish/280389572/. -- Zugriff am 2008-12-08. --
पण्डित m.: Gelehrter, Weiser ; 3: klug, bewandert (in)
Abb.: पण्डीतः जवाहरलाल नेहरू,
१९५९
[Bildquelle: Wikipedia, Public domain]
सेव् 1 Ā सेवते Pass. सेव्यते PPP सेवित : wohnen bei, bewohnen (Akk., Lok.) ; besuchen, sich begeben zu (Akk.) ; bedienen, pflegen, verehren ; üben, gebrauchen ; beiwohnen, Geschlechtsverkehr haben
नि Präverb: nieder, hinein
सेव् + नि 1 Ā निषेवते : wohnen bei, bewohnen, besuchen
अमुत्र : dort, im Jenseits
इह : hier, im Diesseits
विद् 6 U विन्दति Pass. विद्यते PPP विन्न / वित्त : finden
भार्या f.: zu Erhaltende = Gattin
प्रिय 3: lieb, angenehm
मित्र n. (!): Freund
बान्धव m.: Verwandter
हि : denn, ja nämlich (darf nie am Satzanfang stehen)
Übersetzen Sie ins Sanskrit:
1. Die Vaiśyafrau, deren Sohn gestorben ist, weint.
2. Rāma opfert der Gottheit, die ihn behütet.
3. Der Dichter preist den Kṣatriya, dessen Reichtum er begehrt.
4. Feuer verbrennt das Haus des Mannes, der Agni nicht mit einem Opfer verehrt.
5. Der tigergleiche Mann erschlägt die Kṣatriya-Krieger, die Rāma besieget haben (Passiv).
Übersetzen Sie:
येन येन च वातेन
वारिदो वारि मुञ्चति ।
तेन तेन च वातेन
छत्रं वहति पण्डितः ॥१॥
Erklärung: वारि Nom., Akk. sg. zu वारि n.: Wasser
यो धर्ममर्थं कामं च
यथाकालं निषेवते ।
धर्मार्थकामसंयोगं
सो ऽमुत्रेह च
विन्दति ॥२॥
Erklärung: यथाकालम् Avyayībhavakompositum: zur rechten Zeit ; immer, wenn dafür der rechte Zeitpunkt vorliegt.
सा भार्या या प्रियं ब्रूते
स पुत्रो यस्तु जीवति ।
स जीवति गुणो यस्य
धर्मो यस्य स जीवति ॥३॥
यस्यार्थास्तस्य मित्राणि
यस्यार्थास्तस्य बान्धवाः ।
यस्यार्थाः स पुमांल्लोके
यस्यार्थाः स हि पण्डितः ॥४॥
Erklärung: पुमान् Nom. sg. zu पुंस् "Mann" ; लोके Lokativ sg. zu लोक m.: in der ...
Zu Lektion 20
