Sanskritkurs

30. Lektion 30

von Alois Payer

mailto:payer@payer.de

Zitierweise | cite as:

Payer, Alois <1944 - >: Sanskritkurs. -- 30. Lektion 30. -- Fassung vom 2008-12-30. --  URL: http://www.payer.de/sanskritkurs/lektion30.htm                                          

Erstmals hier publiziert: 2008-12-21

Überarbeitungen: 2008-12-30 [Verbesserungen]

Anlass: Lehrveranstaltungen 1980 - 1984

©opyright: Dieser Text steht der Allgemeinheit zur Verfügung. Eine Verwertung in Publikationen, die über übliche Zitate hinausgeht, bedarf der ausdrücklichen Genehmigung des Verfassers

Dieser Text ist Teil der Abteilung Sanskrit  von Tüpfli's Global Village Library

Falls Sie die diakritischen Zeichen nicht dargestellt bekommen, installieren Sie eine Schrift mit Diakritika wie z.B. Tahoma.

Die Devanāgarī-Zeichen sind in Unicode kodiert. Sie benötigen also eine Unicode-Devanāgarī-Schrift.

Lektion 30

Übersicht

• 1. Die 9. Präsensklasse (क्र्यादि = "क्री u.s.w.")
• 2. Gebrauch des Optativ (लिङ्)
• 3. Sekundärendungen der 3. Personen Singular und Plural
• 4. Bildung des Optativ Präsens (लिङ्)
  • 4.1. Thematische Präsensklassen
  • 4.2. Athematische Präsensklassen
• 5. Sandhi von auslautendem -r
• 6. Wortliste
• 7. Übung
• 8. Wiederholungsübung zur Formenlehre

1. Die 9. Präsensklasse (क्र्यादि = "क्री u.s.w.")

Beispiel:

क्री 9U "kaufen"

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	क्रीणाति (krī + nā + ti)	क्रीणन्ति (krī + n + anti)
3. Person Ātmanepada	क्रीणीते (krī + nī + te)	क्रीणते (krī + n + ate)

Bei dieser Präsensklasse ist besonders zu beachten die Bildung des Präsensstamms zur Wurzel ज्ञा 9U "erkennen, wissen":

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	जानाति (jā-na-ti)	जानन्ति (jā-n-anti)
3. Person Ātmanepada	जानीते (jā-nī-te)	जानते (jā-n-ate)

Die Form जा die, dem Präsensstamm von ज्ञा zugrundeliegt, ist entweder durch eine Ablautreihe -ā (Tiefstufe) -nā (Hochstufe) zu erklären, oder durch Dissimilation aus *jñā-nā-ti.

Einige Wurzeln auf langen Vokal verkürzen diesen vor dem Präsensstammsuffix der 9. Klasse:

Beispiel:

पू 9U "reinigen"

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	पुनाति (pu-nā-ti)	पुनन्ति (pu-n-anti)
3. Person Ātmanepada	पुनीते (pu-nī-te	पुनते (pu-n-ate)

Bildung des Partizip Präsens Parasmaipada:

Beispiel:

क्रीणन्त् (krī + n + ant) ; fem.: क्रीणती (krī + n + at + ī)

2. Gebrauch des Optativ (लिङ्)

Der Optativ wird gebraucht:

Beispiel:

दासो ग्राममागच्छेत् = "Der Leibeigene möge ins Dorf kommen"

Beispiel:

ग्रामाच्चेद्गच्छेद्गुरुं न शृणुयात् = "Wenn er aus dem Dorf ginge, würde er den Meister nicht hören"

Beispiel:

यो नृतं वदेत्स नरकं पतेत् = "Wenn jemand die Unwahrheit sagen würde, würde er in die Hölle fallen = Wenn jemand Unwahrheit sagt, fällt er in die Hölle"

3. Sekundärendungen der 3. Personen Singular und Plural

Der Optativ (लिङ्), das Imperfekt (लङ्), der Aorist (लुङ्), Prekativ (आशिर्लिङ्) und Konditionalis haben die sog. Sekundärendungen:

4. Bildung des Optativ Präsens (लिङ्)

4.1. Thematische Präsensklassen

Beispiele:

1. Präsensklasse:

भू

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	भवेत् bhava + i + t	भवेयुर् bhava + i + y + ur
3. Person Ātmanepada	भवेत bhava + i + ta	भवेरन् bhava + i + ran

4. Präsensklasse:

नृत्

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	नृत्येत् nṛtya + i + t	नृत्येयुर् nṛtya + i + y + ur
3. Person Ātmanepada	नृत्येत nṛtya + i + ta	नृत्येरन् nṛtya + i + ran

6. Präsensklasse

विश्

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	विशेत् viśa + i + t	विशेयुर् viśa + i + y + ur
3. Person Ātmanepada	विशेत viśa + i + ta	विशेरन् viśa + i + ran

10. Präsensklasse und Kausative

चुर्

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	चोरयेत् coryaya + i +t	चोरयेयुर् coraya + i + y + ur
3. Person Ātmanepada	चोरयेत coraya + i + ta	चोरयेरन् coraya + i + ran

4.2. Athematische Präsensklassen

Beispiele:

2. Präsensklasse:

द्विष्

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	द्विष्यात् dviṣ-yā-t	द्विष्युर् dviṣ-y-ur
3. Person Ātmanepada	द्विषीत dviṣ-ī-ta	द्विषीरन् dviṣ-ī-ran

5. Präsensklasse

सु

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	सुनुयात् sunu-yā-t	सुनुयुर् sunu-y-ur
3. Person Ātmanepada	सुन्वीत sunu + ī + ta	सुन्वीरन् sunu + ī + ran

8. Präsensklasse

तन्

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	तनुयात् tanu-yā-t	तनुयुर् tanu-y-ur
3. Person Ātmanepada	तन्वीत tanu + ī + ta	तन्वीरन् tanu + ī + ran

कृ

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	कुर्यात्	कुर्युर्
3. Person Ātmanepada	कुर्वीत	कुर्वीरन्

9. Präsensklasse

क्री

	Singular	Plural
3. Person Parasmaipada	क्रीणीयात् krīṇī-yā-t	क्रीणीयुर् krīṇī-y-ur
3. Person Ātmanepada	क्रीणीत krīṇ-ī-ta	क्रीणीरन् krīṇ-ī-ran

5. Sandhi von auslautendem -r

Beispiele:

भवेयुर् + च » भवेयुश्च

पुनर् + अग्निः » पुनरग्निः

पुनर् +  रोदिति » पुना रोदिति

6. Wortliste

क्री 9U क्रीणाति : kaufen

Fut. क्रेष्यति
Pass. क्रीयते
PPP क्रीत
Inf. क्रेतुम्

क्री + वि 9Ā विक्रीणीते : verkaufen

Absol. विक्रीय

Abb.: क्रीणन्ति विक्रीनते च
Bundi = बुन्दी, Rajasthan = राजस्थान
[Bildquelle: earth2marsh. -- http://www.flickr.com/photos/earth2marsh/56270619/. -- Zugriff am 2008-12-21. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, keine Bearbeitung)]

ज्ञा 9U जानाति : kennen, erkennen, wissen, verstehen

Fut. ज्ञास्यति
Pass.ज्ञायते
Kaus. ज्ञापयति

Kaus. PPP ज्ञप्त / ज्ञापित

PPP ज्ञात
Inf. ज्ञातुम्

davon:

ज्ञाति m.: (Bluts-)Verwandter (Verwandte sind diejenigen, die man kennt!)

ज्ञान n.: Erkenntnis, Wissen, Erkennen (bes. der "höheren" Wahrheiten in Religion und Philosophie)

Abb.: ज्ञातयः
Darewadi, Ahmed Nagar District = अहमदनगर, Maharashtra = महाराष्ट्र
[Bildquelle: Robin Murphy / World Resources Institute. -- http://www.flickr.com/photos/worldresourcesinstitute/2555776315/. -- Zugriff am 2008-12-21. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, share alike)] 

पू 9U पुनाति : reinigen

Fur. पविष्यति
Pass. पूयते
Kaus. पावयति
PPP पूत
Inf. पवितुम्

Abb.: श्रोत्राणि पुनाति
[Bildquelle: Karmalize. -- http://www.flickr.com/photos/agaylon/1799930862/. -- Zugriff am 2008-12-21. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, share alike)]

अश् 9P अश्नाति : essen, verzehren

Fut. अशिष्यति
Pass. अश्यते
Kaus. आशयति
PPP अशित
Inf. अशितुम्

Abb.: अश्नीयात्
थाली, Südindien
[Bildquelle: Matthew Winterburn. -- http://www.flickr.com/photos/bezoire/2330831734/. -- Zugriff am 2008-12-21. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, share alike)] 

प्रिय ३: lieb, liebend, freundlich

Abb.: प्रिया
[Bildquelle: Mary Wollstonecraft Shelley. -- http://www.flickr.com/photos/awflicks/3032833609/. -- Zugriff am 2008-12-21. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, share alike)]

चेत् Konjunktion: wenn; vorausgesetzt, dass (steht nie am Anfang eines Satzes)

न चेत् : wenn nicht

यदि Konjunktion: wenn

यद्यपि : wenn auch, selbst wenn, obgleich

यद्येवम् : wenn es so ist, unter diesen Umständen

पुनर् : wieder, immer wieder, zurück, noch einmal, dagegen, aber

पुनः पुनर् : immer wieder

davon:

पुनर्भव m.: Wiedergeburt

Abb.: पुनर्भवः
[Bildquelle: Wikipedia / Copyrighted to Himalayan Academy Publications, Kapaa, Kauai, Hawaii. -- Creative Commons Attribution ShareAlike 2.5]

जीव् 1P जीवति : leben

Fut. जीविष्यति
Pass. जीव्यते
Kaus. जीवयति
PPP जीवित : lebend
Inf. जीवितुम्

davon:

जीव m./n.: Leben, individuelle Seele

सनातन ३ fem.: सनातनी : ewig, unvergänglich, beständig

7. Übung

A) Wandeln Sie folgende Verbalformen in die in Person, Zahl und Genus verbi entsprechende Optativformen um:

1. ह्रियते
2. ध्नन्ति
3. स्मरति
4. स्थापयन्ति
5. स्तौति
6. सर्ज्यते
7. सुन्वन्ति
8. सिञ्चति
9. शृणोति
10. शक्नुवन्ति
11. वर्तन्ते
12. वेशयन्ति
13. वस्ते
14. उष्यते
15. वाद्यते
16. उच्यते
17. लम्भ्यते
18. रक्षयन्ति
19. युध्यते
20. इज्यते
21. म्रियते
22. मुञ्चन्ति
23. मन्यन्ते
24. भवति
25. भजन्ति
26. ब्रवीति
27. बुध्यते
28. पृच्छन्ति
29. पुनाति
30. पाति
31. पीयते
32. पद्यते
33. पतति
34. पाचयन्ति
35. नृत्यन्ति
36. नीयते
37. द्विषते
38. पश्यन्ति
39. दोग्धि
40. दुष्यति
41. देशयन्ति
42. दहति
43. तनुते
44. जानाति
45. जानते
46. जयन्ति
47. जायन्ते
48. चोर्यते
49. चारयति
50. गच्छन्ति
51. खाद्यते
52. क्रीणीते
53. क्रियते
54. कोपयति
55. कामयते
56. इच्छति
57. आययन्ति
58. आस्यते
59. आप्नुवते
60. अस्यते
61. सन्ति
62. अश्नुते
63. अर्हति
64. अदन्ति
65. अध्यापयन्ति

B) Überrsetzen Sie die folgenden Sätze und lösen Sie die Komposita auf Sanskrit auf:

जना आर्यसत्यानि जानीयुरिति सुगतेनार्याणां सुखाय जना धर्मं ज्ञाप्यन्ते ॥१॥

ये नरा देवान्न यजेरन्व्रतानि च न चरेयुरनृतं च वदेयुरधर्मं च कुर्युस्ते स्सुखं नाप्नुयुर्मृत्वा च नरकं पतेयुः ॥२॥

ज्ञातिरागच्छेतितीष्ट्वार्यपुत्रो ज्ञातिं दासमाययति ॥३॥

अन्नलोभाद्दुःखं जायेतेति प्राप्तज्ञानः सुफलानि नाश्नाति ॥४॥

क्रयेण च विक्रयेण च वैश्या जीवेयुरिति वैश्यधर्मः । एवं सति वैश्यपुत्राः क्रीणन्ति विक्रीणते च ॥५॥

कृतपापो नरश्चेन्नरके पापात्पूतः स्यात्पुनर्भवं गच्छेत् ॥६॥

ब्राह्मणपुत्रा वेदाध्यायांश्च स्मृत्यध्यायांश्च पुनः पुनरधीयीरन्नित्यार्यधर्मः ॥७॥

यो ब्राह्मणः शूद्रां कामयेत स सद्ब्राह्मणो न स्यात् । सद्ब्राह्मणो हि ब्राह्मणीं कामयेत ॥८॥

सत्यं ब्रूयात्प्रियं ब्रूयान्न ब्रूयात्सत्यमप्रियम् ।
प्रियं च नानृतं ब्रूयादेष धर्मः सनातनः ॥९॥ ॥मनुस्मृति ४.१३८॥

8. Wiederholungsübung zur Formenlehre

Bestimmen und übersetzen Sie folgende Wortformen:

1. भारे
2. अध्ययनम्
3. वस्तुतस्
4. वस्त्राणि
5. प्रतिमया
6. आचाराय
7. आचार्यैः
8. अश्वेषु
9. ताम्
10. वृत्त्यै
11. चरितस्य
12. अर्हता
13. शक्तीः
14. कामम्
15. भिक्षवे
16. भगवद्गीतायाम्
17. भगवति
18. भक्त्याः
19. स्थानात्
20. स्थित्या
21. मात्रायै
22. प्रभृतौ
23. हस्तेन
24. आदेः
25. दिष्टिम्
26. रुद्रः
27. मृत्यौ
28. मृतिः
29. द्विजातये
30. जातिभिः
31. व्वाघ्रान्
32. पूजाः
33. शत्रोः
34. उक्तिभ्यः
35. महान्ति
36. महति
37. सा
38. तस्यै
39. तस्मिन्
40. सते

Zu Lektion 31