Sanskritkurs

34. Lektion 34

von Alois Payer

mailto:payer@payer.de

Zitierweise | cite as:

Payer, Alois <1944 - >: Sanskritkurs. -- 34. Lektion 34. -- Fassung vom 2009-01-06. --  URL: http://www.payer.de/sanskritkurs/lektion34.htm                                           

Erstmals hier publiziert: 2008-12-27

Überarbeitungen: 2009-01-06 [Verbesserungen]

Anlass: Lehrveranstaltungen 1980 - 1984

©opyright: Dieser Text steht der Allgemeinheit zur Verfügung. Eine Verwertung in Publikationen, die über übliche Zitate hinausgeht, bedarf der ausdrücklichen Genehmigung des Verfassers

Dieser Text ist Teil der Abteilung Sanskrit  von Tüpfli's Global Village Library

Falls Sie die diakritischen Zeichen nicht dargestellt bekommen, installieren Sie eine Schrift mit Diakritika wie z.B. Tahoma.

Die Devanāgarī-Zeichen sind in Unicode kodiert. Sie benötigen also eine Unicode-Devanāgarī-Schrift.

Lektion 34

Übersicht

1. Das Perfekt (लिट्)

Im klassischen Sanskrit gibt es vom Perfektstamm nur Indikativ und Partizip.

Es gibt zwei Arten der Perfektbildung:
  • das reduplizierte Perfekt = द्वित्वलिट्
  • das periphrastische Perfekt = अनुप्रयोगलिट्
 
Das periphrastische Perfekt (अनुप्रयोगलिट्) wird gebraucht:
  1. bei den abgeleiteten Konjugationen (Kausativ, Desiderativ, Frequentativ, Denominativa)

  2. bei Wurzeln, die mit einem langen Vokal (außer ā-) beginnen, bzw. mit einem Vokal (außer a-) vor zwei Konsonanten

  3. bei einigen sonstigen Wurzeln

2. Das reduplizierte Perfekt (द्वित्वलिट्)

2.1. Stammabstufung

Bildung:

starker Stamm: Singular Parasmaipada

reduplizierte hochstufige bzw. dehnstufige Wurzel + Perfektendung

schwacher Stamm: alle übrigen Formen

reduplizierte tiefstufige Wurzel + Perfektendung

 

 

Generell (auch außerhalb des Perfekt) keine Stammabstufung haben Wurzeln der Form:
  • (Konsonant)-Konsonant-Langvokal-Konsonant
  • (Konsonant)-Konsonant-Vokal-Konsonant-Konsonant

Im Perfekt haben außerdem keine Stammabstufung Wurzeln der Form:

  • a-Konsonant
  • ā-Konsonant

 

2.2. Die Perfektendungen

  3. Singular 3. Plural
Parasmaipada -a -ur
Ātmanepada -e -re

2.3. Bindevokal -i-

Vor die Endung der 3.pl.Ā (-re) tritt immer der Bindevokal -i-, vor die anderen konsonantisch anlautenden Endungen bei der Mehrzahl der Wurzeln.

2.4. Reduplikation konsonantisch anlautender Wurzeln

Für die Reduplikation anlautender Konsonanten gelten die in Lektion 33 gegebenen Regeln.

Reduplikationsvokal bei konsonantisch anlautenden Wurzeln ist der kurze Wurzelvokal.

Diphtonge vor Konsonant werden durch den entsprechenden kurzen Tiefstufenvokal reduziert.

ṛ,  ṝ, ḷ, und auslautende Diphtonge werden durch -a- redupliziert.

Beispiele:

Wurzel 3.sg.Perf.P
भिद्

बिभेद
मुच्

मुमोच
भृ बभार
Einige mit y- bzw. v- anlautende Wurzeln reduplizieren mit i- bzw. u-, das in den schwachen Formen mit dem Wurzelvokal "verschmilzt".

Beispiele:

Wurzel 3.sg.Perf.P 3.pl.Perf.P
वच् उवाच
u-vāc-a		 ऊचुर्
u + uc-ur
यज् इयाज
i-yāj-a		 ईजुर्
i + ij-ur

2.5. Reduplikation vokalisch anlautender Wurzeln

1. anlautendes a-, ā- wird mit a- redupliziert, sodass ā- erscheint.

Beispiele:

Wurzel 3.sg.Perf.P
अस् 2 "sein" und अस् 4 "werfen"

आस
a + as-a
2. Wurzeln mit anlautendem i- haben als Reduplikationssilbe im starken Stamm iy-, im schwachen Stamm i-, das mit dem Wurzelvokal zu ī- "verschmilzt. Analoges gilt für anlautendes u-.

Beispiele:

Wurzel 3.sg.Perf.P 3.pl.Perf.P
इ

इयाय
iy + ai + a

 ईयुर्
i + iy-ur
इष् इयेष
iy-eṣ-a		 ईषुर्
i + iṣ-ur
3. Wurzeln die mit a- vor zwei Konsonanten oder mit ṛ- anlauten, haben als Reduplikationssilbe ān-

Beispiele:

Wurzel 3.sg.Perf.P 3.pl.Perf.P
अञ्ज् आनञ्ज आनञ्जुर्
ऋध् आनर्ध आनृधुर्

3. Typen des reduplizierten Perfekts

Einteilungsprinzip: Besonderheiten der Stammabstufung:

4. Perfekt Typ I: Perfekt ohne Stammabstufung

Perfekt Typ I (ohne Stammabstufung) haben Wurzeln der Typen:
  • (Konsonant)-Konsonant-Langvokal-Konsonant
  • (Konsonant)-Konsonant-Vokal-Konsonant-Konsonant
  • a-Konsonant
  • ā-Konsonant

Beispiele:

Wurzel 3.sg.Perf. 3.pl.Perf.
बन्ध् 9P बबन्ध
ba-bandh-a		 बबन्धुर्
जीव् 1P जिजीव जिजीवुर्
आप् 5P आप
a + āp-a		 आपुर्
अस् 2P "sein"
अस् 4 "werfen"		 आस
a + as-a		 आसुर्
अश् आनशे
unregelmäßige Reduplikation!		 आनशिरे

5. Perfekt II: starker Stamm Hochstufe, schwacher Stamm Tiefstufe

Gebildet von Verben des Typus:
  • (Konsonant)-(Konsonant)-i/u/ṛ/ḷ-Konsonant

Bildung:

  • starker Stamm: Hochstufe
  • schwacher Stamm: Tiefstufe

Beispiele:

Wurzel 3.sg.Perf.P 3.pl.Perf.P 3.sg.Perf.Ā 3.pl.Perf.Ā
भिद् बिभेद बिभिदुर् बिभिदे बिभिदिरे
इस् इयेष ईषुर्    
मुच् मुमोच मुमुचुर् मुमुचे मुमुचिरे
वृत्     ववृते ववृतिरे
कॢप्     चकॢपे चकॢपिरे

6. Wortliste

क्षिति f. = पृथ्वी = मही = भूमी

शस्य = सस्य n. sg. u. pl.: Saat, Feldfrucht, Getreide


Abb.: सस्यम्
[Bildquelle: Ray Witlin / World Bank. -- http://www.flickr.com/photos/worldbank/2183806492/. -- Zugriff am 2008-12-27. -- NamensnennungKeine kommerzielle NutzungKeine BearbeitungCreative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, keine Bearbeitung)] 

यावत् : wie lange wie groß

तावत् : so lange, so groß

उत्तम 3: höchster

द्वीप m.n.: Insel, Kontinent


Abb.: लक्षद्वीपाः = ലക്ഷദ്വീപ് = die 100.000 (लक्ष m.n.) Inseln (Unionsterritorium)
[Bildquelle: CIA. Public domain]

मर्त्य 3: sterblich (zu मृ)

तिल m.: Sesam(korn) (Sesamum indicum L.)


Abb.: तिलाः
[Bildquelle: Wikipedia. Public domain]


Abb.: Sesamum indicum L.
[Bildquelle: Franz Xaver / Wikipedia. GNU FDLicense]

स्वर्ण n.: (schönfarbig =) Gold


Abb.: स्वर्णम्
Harmandir Sahib = ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, Amritsar = ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ
[Bildquelle: Wikipedia. GNU FDLicense]

निकेतन n.: Wohnstatt, Tempel

कोटि f.: Spitze; 10 Millionen

श्रेष्ठ 3: bester

तल m.n.: Ebene, Fläche

ऋषभ m.: Stier


Abb.: ऋषभः
Chamundi-Hills
[Bildquelle: Luna Park. -- http://www.flickr.com/photos/lunapark/2124083737/. -- Zugriff am 2008-12-27. -- NamensnennungKeine kommerzielle NutzungKeine BearbeitungCreative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, keine Bearbeitung)]

यम् 1P यच्छति : zurückhalten, halten, darbieten, gewähren

यम् प्र 1 P प्रयच्छति : hinhalten, anbieten, abliefern

या 2P याति : gehen, fahren

कन्या f.: Mädchen, Jungfrau

7. Übung

Bilden Sie zu folgenden Verbformen die in Person, Zahl und Genus entprechenden Perfektformen:

  1. रक्षिष्यन्ति
  2. स्रक्ष्यति
  3. सिञ्चते
  4. वर्तते
  5. प्रवेक्ष्यति
  6. भनक्ति
  7. लुभ्यन्ति
  8. रुन्धते
  9. रोदिति
  10. बध्नाति
  11. युध्यन्ते
  12. युङ्क्ते
  13. मुह्यन्ति
  14. मुञ्चते
  15. जीवन्ति
  16. भोक्ष्यते
  17. आप्नुवन्ति
  18. भिन्त्ते
  19. भोत्स्यन्ते
  20. नर्तिष्यति
  21. अश्नाति
  22. द्वेष्टि
  23. पश्यन्ति
  24. दुग्धे
  25. सन्ति
  26. आदेक्ष्यन्ति
  27. छिनत्ति
  28. क्रुध्यति
  29. अस्यति
  30. कुप्यन्ति
  31. इच्छन्ति

8. Übersetzungsübung

Übersetzen Sie folgenden Text aus dem पद्मपुराण über Gaben an Brahmanen:

क्षितिं सशस्यां यो दद्याद्ब्राह्मणाय द्विजोत्तम ।
विष्णुलोके सुखं भुङ्क्ते यावदिन्द्राश्चतुर्दश ॥१॥
सप्तद्वीपां महीं दत्त्वा यत्पुण्यं प्राप्यते द्विज ।
तत्पुण्यं प्राप्नुयान्मर्त्यो धेनुं यच्छन्द्विजातये ॥२॥
तिलप्रमाणं स्वर्णं यो ब्राह्मणाय प्रयच्छति ।
हरिनिकेतनं याति युक्तं कोटिकुलैरपि ॥३॥
सालङ्कारां द्विजश्रेष्ठ कन्यां यच्छति यो नरः ।
स गच्छेद्ब्रह्मसदनं पुनर्जन्म न विद्यते ॥४॥
अन्नं वारि द्विजश्रेष्ठ येन दत्तम् महीतले ।
तेन दत्तानि दानानि सर्वाणि च द्विजर्षभ ॥५॥

Erklärungen:

Vokativ sg. der Maskulina / Neutra auf -a lautet auf -a: z.B. देव "Gott!"

चतुर्दश vierzehn

सप्त sieben

जन्म Nom./Akk. sg. zu जन्मन् n. Geburt

सर्व 3 "alle, ganz" (dekliniert nach Pronominaldeklination)


Abb.: सालङ्कारां द्विजश्रेष्ठ कन्यां यच्छति यो नरः ।
स गच्छेद्ब्रह्मसदनं पुनर्जन्म न विद्यते ॥४॥
[Bildquelle: BriceFR. -- http://www.flickr.com/photos/bricecanonne/1350452995/. -- Zugriff am 2008-12-27. -- NamensnennungKeine kommerzielle NutzungWeitergabe unter gleichen BedingungenCreative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, share alike)] 

Zu Lektion 35