Sanskritkurs

48. Lektion 48

von Alois Payer

mailto:payer@payer.de

Zitierweise | cite as:

Payer, Alois <1944 - >: Sanskritkurs. -- 48. Lektion 48. -- Fassung vom 2009-01-23. --  URL: http://www.payer.de/sanskritkurs/lektion48.htm                                                 

Erstmals hier publiziert: 2009-01-11

Überarbeitungen: 2009-01-23 [Verbesserungen]

Anlass: Lehrveranstaltungen 1980 - 1984

©opyright: Dieser Text steht der Allgemeinheit zur Verfügung. Eine Verwertung in Publikationen, die über übliche Zitate hinausgeht, bedarf der ausdrücklichen Genehmigung des Verfassers

Dieser Text ist Teil der Abteilung Sanskrit सत्य् von Tüpfli's Global Village Library

Falls Sie die diakritischen Zeichen nicht dargestellt bekommen, installieren Sie eine Schrift mit Diakritika wie z.B. Tahoma.

Die Devanāgarī-Zeichen sind in Unicode kodiert. Sie benötigen also eine Unicode-Devanāgarī-Schrift.

Lektion 48

Übersicht

• 1. सुभाषितानि
• 2. Bildung des Imperativs (लोट्) athematischer Präsensstämme
  • 2.1. Endungen des Imperativ an athematischen Präsensstämmen
  • 2.2. Form des Präsensstamms
  • 2.3. Zweite Präsensklasse (अदादि)
  • 2.4. Dritte Präsensklasse (जुहोत्यादि)
• 3. Zur Nominalbildung: तद्धित-Suffixe -a und -ya
• 4. Wortliste
• 5. Übung
• 6. Übersetzungsübung

1. सुभाषितानि

सत्यम् वद ॥१॥

धर्मं चर ॥२॥

मातृदेवो भव ॥३॥

गौरवं प्राप्यते दानात् ॥४॥

श्वः कार्यमद्य कुर्वीत ॥५॥

विद्याविहीनः पशुः ॥६॥

लाघवं वैयाकरणस्य भूषणम् ॥७॥

2. Bildung des Imperativs (लोट्) athematischer Präsensstämme

2.1. Endungen des Imperativ an athematischen Präsensstämmen

Anm.: ¹ Die Endungen der 2. und 3.sg.P können durch -tāt ersetzt werden, wenn ein Segenswunsch ausgedrückt werden soll. -tāt tritt (auch in der 3.sg.P) an den schwachen Stamm.

2.2. Form des Präsensstamms

2.3. Zweite Präsensklasse (अदादि)

द्विष् 2U

	परस्मैपदम्		आत्मनेपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	द्वेषानि	द्वेषाम	द्वेषै	द्वेषामहै
2. Person मध्यमः	द्विड्ढि dviṣ + dhi द्विष्टात्	द्विष्ट	द्विक्ष्व dviṣ + sva	द्विड्ढ्वम् dviṣ + dhvam
3. Person प्रथमः	द्वेष्टु द्विष्टात्	द्विषन्तु	द्विष्टाम्	द्विषताम् dviṣ-atām

आस् 2Ā

	आत्मनेपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	आसै	आसामहै
2. Person मध्यमः	आस्स्व	आध्वम् ās + dhvam
3. Person प्रथमः	आस्ताम्	आसताम्

दुह् 2U

	परस्मैपदम्		आत्मनेपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	दोहानि	दोहाम	दोहै	दोहामहै
2. Person मध्यमः	दुग्धि duh + dhi	दुग्ध duh + ta	धुक्ष्व duh + sva	धुग्ध्वम्
3. Person प्रथमः	दोग्धु doh + tu	दुहन्तु	दुग्धाम्	दुहताम्

इ 2P

	परस्मैपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	अयानि e + āni	अयाम
2. Person मध्यमः	इहि	इत
3. Person प्रथमः	एतु	यन्तु y-antu

शी 2Ā (immer hochstufig!)

	आत्मनेपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	शयै śe + ai	शयामहै
2. Person मध्यमः	शेष्व	शेध्वम्
3. Person प्रथमः	शेताम्	शेरताम्

हन् 2P

	परस्मैपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	हनानि	हनाम
2. Person मध्यमः	जहि 1	हत aus: *hn-ta
3. Person प्रथमः	हन्तु	घ्नन्तु

¹ Erklärung von जहि siehe Thumb-Hauschild I,2 S. 253

स्तु 2U

	परस्मैपदम्		आत्मनेपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	स्तवानि sto + āni	स्तवाम	स्तवै	स्तवामहै
2. Person मध्यमः	स्तुहि स्तुवीहि	स्तुत स्तुवीत	स्तुष्व स्तुवीष्व	स्तुध्वम् स्तुवीध्वम्
3. Person प्रथमः	स्तौतु स्तवीतु	स्तुवन्तु	स्तुताम् स्तुवीताम्	स्तुवताम्

अस् 2P

	परस्मैपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	असानि	असाम
2. Person मध्यमः	एधि aus: *s-dhi	स्त
3. Person प्रथमः	अस्तु	सन्तु

शास् 2P

	परस्मैपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	शासानि	शासाम
2. Person मध्यमः	शाधि aus: śās + dhi unregelm. hochstufig	शिष्ट
3. Person प्रथमः	शास्तु	शासतु unregelm. hochstufig

2.4. Dritte Präsensklasse (जुहोत्यादि)

	परस्मैपदम्		आत्मनेपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	जुहवानि ju-ho + āni	जुहवाम	<जुहवै>	<जुहवामहै>
2. Person मध्यमः	जुहुधि unregelmäßig1	जुहुत	<जुहुष्व>	<जुहुध्वम्>
3. Person प्रथमः	जुहोतु	जुह्वतु ju-hu + atu	<जुहुताम्>	<जुह्वताम्>

¹ Dissimilation, sodass nicht zwei Silben mit ह् aufeinanderfolgen.

धा 3U

	परस्मैपदम्		आत्मनेपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	दधानि da-dhā + āni	दधाम	दधै da-dhā + ai	दधामहै
2. Person मध्यमः	धेहि 1	धत्त da-dh + ta	धत्स्व	धद्ध्वम्
3. Person प्रथमः	दधातु	दधतु da-dh-atu	धत्ताम्	दधताम्

¹ धेहि aus *dhazdhi: Wegfall des indogermanischen Zischlauts z unter Ersatzdehnung ; s. Thumb-Hauschild I,1 S. 302

हा 3P

	परस्मैपदम्
	एकवचनम्	बहुवचनम्
1. Person तृतीयः	जहानि	जहाम
2. Person मध्यमः	जहाहि unregelm. stark. St. जहीहि जहिहि	जहीत जहित
3. Person प्रथमः	जहातु	जहतु ja-h-atu

3. Zur Nominalbildung: तद्धित-Suffixe -a und -ya

Beispiele:

Grundwort	Ableitung
शुचि 3 "leuchtend, rein"	शौच n. "Reinheit"
पुत्र m. "Sohn"	पौत्र m. "vom Sohn stammend = Sohnessohn, Enkel"
गोतम m. "Besitzer sehr vieler Rinder" Eigenname	गौतम m. "Sohn des Gotama"
ब्रह्मन् n. "formulierte Wahrheit, Veda, Absolutes"	ब्राह्मण m. "Wahrheitsformulierer, Brahmane"
शूर 3 "heldenhaft"	शौर्य n. "Heldenhaftigkeit, Tapferkeit"
राजन् m. "König"	राज्य n. "Königsherrschaft"
देव m. "Himmlischer, Gott"	दैव्य 3 "himmlisch"
ग्राम m. "Dorf"	ग्राम्य 3 "dörfisch"

Abb.: वैयाघ्रं विजृम्भणम् (Gähnen)
[Bildquelle: Gunnlaugur Þ. Briem. -- http://www.flickr.com/photos/gthb/247964428/. -- Zugriff am 2009-01-10. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, share alike)]

4. Wortliste

श्वस् : morgen

अद्य : heute

लघु 3: leicht (nicht schwer, nicht schwierig), schnell, kurz (im Ausdruck)

व्याकरण n.: Grammatik (zu व्याकृ)

तन्त्र n.: Saite ; Webstuhl, Webkette, Gewebe ; Grundlage, Norm, Regel ; Lehre, Lehrwerk ; Tantra ; Zauberformel ; Mittel, Trick, Arzneimittel ; Regierung, Autorität

Abb.: तन्त्रम्
Sualkuchi = সুৱালকুচি, Assam = অসম
[Bildquelle: Ken McChesney. -- http://www.flickr.com/photos/kenmak/2083565996/. -- Zugriff am 2009-01-10. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, share alike)]

Abb.: तन्त्री
Sitarspieler = सितारवादकः
[Bildquelle: Wikipedia. Public domain]

स्त्री f.: Frau, Gattin ; Femininum

Deklination:

	एकवचनम	बहुवचनम्
प्रथमा	स्त्री	स्त्रियस्
द्वितीया	स्त्रियम् स्त्रीयम्	स्त्रियस् स्त्रीस्
तृतीया	स्त्रिया	स्त्रीभिस्
चतुर्थी	स्त्रियै	स्त्रीभ्यस्
पञ्चमी	स्त्रियास्	स्त्रीभ्यस्
षष्ठी	स्त्रियास्	स्त्रीणाम्
सप्तमी	स्त्रियाम्	स्त्रीषु
आमन्त्रितम्	स्त्रि	स्त्रियस्

Abb.: स्वतन्त्राः स्त्रियः
Self-help group (SHG), Tamil Nadu = தமிழ்நாடு
[Bildquelle: mckaysavage. -- http://www.flickr.com/photos/mckaysavage/2229752965/. -- Zugriff am 2009-01-10. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung)]

दिवानिशम् Adverb: bei Tag und Nacht

सज्ज् 1P सज्जति : hängen, anhaften

कुमार m.: Kind, Jüngling, Prinz; Beiname des कार्तिकेय / Murugan = முருகன் = മുരുകന്‍ / Subrahmanya = ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ

Abb.: कुमारः / Murugan = முருகன்
Thaipusam-Fest = தைப்பூசம், Batu Caves, Malaysia
[Bildquelle: tajai. -- http://www.flickr.com/photos/cayce/108707865/. -- Zugriff am 2009-01-10. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung)]

कुमारी f.: Mädchen, Tochter

Abb.: कुमारी
नेपाल
[Bildquelle: changhg. -- http://www.flickr.com/photos/changhg/100412648/. -- Zugriff am 2009-01-10. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, keine Bearbeitung)]

कौमर n.: Kindheit

यौवन n.: Jugend

स्थविर 3: alt, betagt

Abb.: स्थविराः
जोधपुर
[Bildquelle: zz77. -- http://www.flickr.com/photos/zz77/2256414024/. -- Zugriff am 2009-01-10. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, keine kommerzielle Nutzung, keine Bearbeitung)] 

स्थाविर n.: (hohes) Alter

वाच्य 3: auch: tadelnswert

सूक्ष्म 3: fein, winzig, subtil

Abb.: सूक्ष्मम्
Karanji Lake = ಕಾರಂಜಿ ಕೆರೆ
[Bildquelle: Nagesh Kamath. -- http://www.flickr.com/photos/nagesh_kamath/2791791571/. -- Zugriff am 2009-01-10. -- Creative Commons Lizenz (Namensnennung, share alike)]

प्रसङ्ग m.:  Anhaftung, Neigung ; Gelegenheit

विशेष m.: Unterschied, Besonderheit

प्रसूति f.: Geburt, Nachkommenschaft

चरित्र n.: Brauch, Sitte, Gewohnheitsrecht ; Wandel

जाया f.: Ehefrau

Abb.: मम जाया
(Bild: Payer)

5. Übung

A) Übersetzen Sie die सुभाषितानि zu Beginn der Lektion.

B) Übersetzen Sie ins Sanskrit (verwenden Sie dabei den Imperativ und möglichst Wurzeln der 2. und 3. Präsensklasse):

1. Nachdem du einen Sohn bekommen hast, verlasse die Familie!

2. Nachkommen des Puru, fürchtet euch vor denen, die Böses getan haben!

3. Die Mädchen sollen den Bettlern Speise geben.

4. Wir wollen sprechen.

5. Mit den Worten "Komm Mönch!" nahm Buddha den Mann in den Mönchsorden auf (उपसम्पद् Kausativ).

6. Seid wahre Nachfahren Manus!

7. Ich will शिव und die anderen Götter preisen.

8. Erzähle!

9. Miss die Höllen aus!

10. Sie (pl.) sollen auf diesen Liegen liegen.

11. Die tigergleichen Männer sollen die töten, die Indra feind sind.

12. Konzentriere dich!

13. Sitzt hier!

14. Wir wollen diese Früchte essen.

15. Der Diener soll die Kuh melken.

16. König, hüte den Dharma und die Leute.

17. Lehre die Schüler den Veda!

18. Er soll neue Kleider anziehen.

19. Sie (pl.) sollen in meinem Haus sitzen.

20. Ehemänner sollen ihre Gattinnen erhalten (i. S. v. Unterhalt).

6. Übersetzungsübung

मनुस्मृति ९ (स्त्रीधर्मः):

अस्वतन्त्राः स्त्रियः कार्याः पुरुषैः स्वैर्दिवानिशम् ।
विषयेषु च सज्जन्त्यः संस्थाप्या आत्मनो वशे ॥२॥
पिता र्क्षति कौमरे भर्ता रक्षति यौवने ।
रक्षन्ति स्थाविरे पुत्रा न स्त्री स्वातन्त्र्यमर्हति ॥३॥
काले ऽदाता पिता वाच्यो वाच्यश्चानुपनयन्पतिः ।
मृते भर्तरि पुत्रस्तु वाच्यो मातुररक्षिता ॥४॥
सूक्ष्मेभ्यो ऽपि प्रसङ्गेभ्यः स्त्रियो रक्ष्या विशेषतः ।
द्वयोर्हि कुलयोः शोकमावहेयुररक्षिताः ॥५॥
इमं हि सर्ववर्णानां पश्यन्तो धर्ममुत्तमम् ।
यतन्ते रक्षितुं भार्यां भर्तारो दुर्बला अपि ॥६॥
स्वां प्रसूतिं चरित्रं च कुलमात्मानमेव च ।
स्वं च धर्मं प्रयत्नेन जायां रक्षन्हि रक्षति ॥७॥
पतिर्भार्यां संप्रविश्य गर्भो भूत्वेह जायते ।
जायायास्तद्धि जायात्वं यद् अस्यां जायते पुनः ॥८॥

Erklärung:
द्वयोर्हि कुलयोः : Gen. (षष्ठी) Dual zu द्वे कुले "zwei Familien"

Zu Lektion 49