Materialien zum Sanskrit

Die Bildung des Perfekts (liṭ)


von Alois Payer

mailto:payer@payer.de


Zitierweise | cite as:

Payer, Alois <1944 - >: Die Bildung des Perfekts (liṭ). -- (Materialien zum Sanskrit). -- Fassung vom 2008-11-10. --  URL: http://www.payer.de/sanskritmaterialien/perfekt.htm             

Erstmals publiziert: 2008-10-23

Überarbeitungen: 2008-11-10 [umformatiert, Ergänzungen]

Anlass: Lehrveranstaltung HS 2008

©opyright: Dieser Text steht der Allgemeinheit zur Verfügung. Eine Verwertung in Publikationen, die über übliche Zitate hinausgeht, bedarf der ausdrücklichen Genehmigung des Verfassers

Dieser Text ist Teil der Abteilung Sanskrit  von Tüpfli's Global Village Library


Falls Sie die diakritischen Zeichen nicht dargestellt bekommen, installieren Sie eine Schrift mit Diakritika wie z.B. Tahoma.


Im klassischen Sanskrit gibt es vom Perfektstamm nur Indikativ und Partizip.

Es gibt zwei Arten der Perfektbildung (liṭ):


1. Perfektendungen


Zahl Person Parasmaipada Ātmanepada
Singular 1. -a

Perf. IV: -au

-e
  2. -tha -se
  3. -a

Perf. IV: -au

-e
Dual 1. -va -vahe
  2. -athur -āthe
  3. -atur -āte
Plural 1. -ma -mahe
  2. -a -dhve
  3. -ur -re

Vor die Endung -re (3. pl. Ātm.) tritt immer der Bindevokal -i-, vor die anderen konsonantisch anlautenden Endungen tritt der Bindevokal -i- bei der Mehrzahl der Wurzeln.


2. dvitva-liṭ -- reduplizierendes Perfekt


Der Stamm wird durch Reduplikation der Wurzel gebildet.

Zur Reduplikation siehe:

Payer, Alois <1944 - >: Regeln für die Reduplikation von Wurzeln. -- (Materialien zum Sanskrit). --  URL: http://www.payer.de/sanskritmaterialien/reduplikation.htm

Die wichtigste Abweichung von den dort gegebenen Reduplikationsregeln ist:

Wurzeln des Typs a-Konsonant-Konsonant und ṛ-Konsonant haben als Reduplikationssilbe ān-

z.B.
añj "salben" ānañja, ānañjur
ṛj "sich strecken nach" ānṛje


Typ 1: keine Stammabstufung


Verben, die diesem Typ folgen:

Konsonant-Langvokal-Konsonant

z.B. jīv "leben"

Konsonant-Vokal-Konsonant-Konsonant

z.B.
nind "tadeln"

a-Konsonant(-Konsonant)

z.B.
as "sein"
as "werfen"
aś "erreichen" (unregelmäßige Reduplikation)

Wurzeln des Typs a-Konsonant-Konsonant haben als Reduplikationssilbe ān- (siehe oben!)

ā-Konsonant

z.B.
āp "erlangen"

Starker Stamm:

Keine Stammabstufung

z.B.
ji-jī-va
ni-nind-a
āsa (a-as-a)
ān-aś-e
āpa (a-āp-a)
 

Schwacher Stamm:

Keine Stammabstufung

z.B.
ji-jīv-ur
ni-nind-ur
āsur (a-as-ur)
ān-aś-ire
āpur (a-āp-ur)


Typ 2: starker Stamm Hochstufe, schwacher Stamm Tiefstufe


Verben, die diesem Typ folgen:

(Konsonant-)i/u/ṛ/ḷ-Konsonant

z.B.
bhid "spalten"
iṣ "wünschen"
muc "loslassen"
vṛt "sich drehen"
kḷp "passen"
 

Starker Stamm:

Hochstufe

z.B.
bi-bhed-a
iy-eṣ-a
mu-moc-a
 

Schwacher Stamm:

Tiefstufe

z.B.
bi-bhid-ur
īṣur (i-iṣ-ur)
mu-muc-ur
va-vṛt-i-re
ca-kḷp-i-re


Typ 3: Starker Stamm Hochstufe/Dehnstufe


Verben, die diesem Typ folgen:

siehe bei den Untertypen

Starker Stamm:

3. sg. Parasmaip.: Dehnstufe
2. sg. Parasmaip.: Hochstufe
1. sg. Parasmaip: Hoch- oder Dehnstufe (optionell)
 

Schwacher Stamm:

siehe bei den Untertypen


Typ 3a: Starker Stamm Hochstufe/Dehnstufe, schwacher Stamm Tiefstufe


Verben, die diesem Typ folgen:

(Konsonant-)(Konsonant-)i/ī/u/ū

z.B.
i "gehen"
nī "führen"
stu "loben"
pū "reinigen"
 

(Konsonant-)-ṛ

z.B.
kṛ "tun"
 

Starker Stamm:

3. sg. Parasmaip.: Dehnstufe

z.B.
iy-āy-a (iy-ai-a)
ni-nāy-a (ni-nai-a)
tu-ṣṭāv-a (tu-stau-a)
pu-pāv-a (pu-pau-a)
ca-kār-a

2. sg. Parasmaip.: Hochstufe

z.B.
ni-nay-i-tha / ni-ne-tha
ca-kar-tha

1. sg. Parasmaip: Hoch- oder Dehnstufe (optionell)

z.B.
ni-nāy-a / ni-nay-a
ca-kār-a / ca-kar-a
 

Schwacher Stamm:

Tiefstufe

z.B.
īy-ur (i-iy-ur)
ni-ny-ur (ni-nī-ur)
tu-ṣṭuv-ur
pu-puv-ur
ca-kr-ur
 

Besonderheiten:

 vor Vokal:


Typ 3b: Starker Stamm Hochstufe/Dehnstufe, schwacher Stamm Hochstufe


Verben, die diesem Typ folgen:

(Konsonant-)(Konsonant-)-ṝ

z.B.
kṝ "streuen"

Konsonant-Konsonant-ṛ

z.B.
smṛ "sich erinnern"

Starker Stamm:

3. sg. Parasmaip.: Dehnstufe

z.B.
ca-kār-a
sa-smār-a

2. sg. Parasmaip.: Hochstufe

z.B.
ca-kar-i-tha
sa-smar-tha

1. sg. Parasmaip: Hoch- oder Dehnstufe (optionell)

z.B.
ca-kār-a / ca-kar-a
sa-smār-a / sa-smar-a
 

Schwacher Stamm:

Hochstufe

z.B.
ca-kar-ur
sa-smar-ur


Typ 4: Wurzeln auf -ā / -ai


Verben, die diesem Typ folgen:

(Konsonant-)Konsonant-ā/ai

z.B.
dā "geben"
gai "singen"
 

Starker Stamm:

1.,3. sg. Parasamaip.: -au

z.B.
da-dau
ja-gau

2. sg. Parasmaip.: Hochstufe-ā oder Tiefstufe-i

z.B.
da-dā-tha / da-d-i-tha
ja-gā-tha / ja-g-i-tha
 

Schwacher Stamm:

vor Konsonant: Tiefstufe-i
vor Vokal: Tiefstufe-ø

z.B.
da-di-ma
ja-gi-ma
da-d-ur
ja-g-ur


Typ 5: Konsonant-a-Konsonant


Verben, die diesem Typ folgen:

Konsonant-a-Konsonant

Starker Stamm:

3. sg. Parasmaip.: Dehnstufe
2. sg. Parasmaip.: Hochstufe
1. sg. Parasmaip: Hoch- oder Dehnstufe

Schwacher Stamm:

siehe bei den Untertypen


Typ 5a: Konsonant-a-Konsonant, schwacher Stamm Tiefstufe


Verben, die diesem Typ folgen:

  1. gam "gehen"
  2. han (»ghan) "erschlagen"
  3. jan "geboren werden"
  4. vac "sprechen"
  5. vad "sprechen"
  6. yaj "opfern"
  7. u.a.

Starker Stamm:

3. sg. Parasmaip.: Dehnstufe

z.B.
ja-gām-a
ja-ghān-a
u-vāc-a
u-vād-a
i-yāj-a

2. sg. Parasmaip.: Hochstufe

z.B.
ja-gan-tha / ja-gam-i-tha

1. sg. Parasmaip: Hoch- oder Dehnstufe

z.B.
ja-gām-a / ja-gam-a

Schwacher Stamm:

Tiefstufe

z.B.
ja-gm-ur
ja-ghn-ur
ja-jñ-e (ja-jn-e)
ūc-ur (u-uc-ur)
ūd-ur (u-ud-ur)


Typ 5b: Konsonant-a-Konsonant, Anfangskonsonant kein Guttural, Aspirat, h, Schwacher Stamm ohne Reduplikation, mit -e-


Verben, die diesem Typ folgen:

Anfangskonsonant: kein Guttural, Aspirat, h

z.B.
pac "kochen"

Starker Stamm:

3. sg. Parasmaip.: Dehnstufe

z.B.
pa-pāca-a

2. sg. Parasmaip.: Hochstufe

z.B.
pa-pak-tha / pec-i-tha

1. sg. Parasmaip: Hoch- oder Dehnstufe

pa-pāc-a / pa-pac-a

Schwacher Stamm:

Keine Reduplikation, sondern Ersetzung des -a- durch -e-

z.B.
pec-ur
pec-i-re

Besonderheiten:

2. sg. Parasmaip. vom schwachen Stamm gebildet, wenn (optionell) Bindevokal -i- davor tritt

z.B.
pec-i-tha


Typ 5c: Konsonant-a-Konsonant, schwacher Stamm Hochstufe


Verben, die diesem Typ folgen:

Alle übrigen Wurzeln mit mittlerem -a-

z.B.
kram "schreiten"

Starker Stamm:

3. sg. Parasmaip.: Dehnstufe

z.B.
ca-krām-a

2. sg. Parasmaip.: Hochstufe

ca-kram-i-tha

1. sg. Parasmaip: Hoch- oder Dehnstufe

z.B.
ca-krām-a / ca-kram-a

Schwacher Stamm:

Hochstufe

z.B.
ca-kram-ur
ca-kram-i-re


Typ 6: Besondere Bildungen


Verben, die diesem Typ folgen Starker Stamm Schwacher Stamm
Besondere Bildungen
  1. ji "siegen"
  2. ci "aufschichten"
  3. han (s. Perf 5A) "erschlagen"
  4. vid "wissen": Perfekt mit präsentischer Bedeutung
  5. ah "sagen" hat nur Perfektformen (Perf. 1), auch mit präsentischer Bedeutung
  6. bhū "werden" hat nur den Perfektstamm ba-bhū-, vor Vokal ba-bhūv-
  1. ji-gāy-a
  2. ci-kāy-a / ci-cāy-a
  3. ja-ghān-a
  4. ved-a "er/sie/es weiß"
  5. āh-a (a-ah-a),
  6. ba-bhūv-a
  1. ji-gy-ur
  2. ci-ky-ur
  3. ja-ghn-ur
  4. vid-ur "sie wissen"
  5.  āh-ur (a-ah-ur) (keine Stammabstufung)
  6. ba-bhūv-ur (keine Stammabstufung)

3. anuprayoga-liṭ: periphrastisches Perfekt


Das periphrastische Perfekt wird gebildet von:

Bildung:

(schwacher) Präsensstamm + ām + entsprechende reduplizierte Perfektform von kṛ, as oder bhū

Auslautender Vokal vor ām wird hochstufig

die Hilfsverben as und bhū werden auch bei Ātmanepada-Verben im Parasmaipada konjugiert

z.B.

īkṣ 1Ā. "sehen

īkṣāṃ cakre /  īkṣām āsa / īkṣāṃ babhūva
īkṣāṃ cakrire / īkṣāṃ āsur / īkṣāṃ babhūvur

bandh "binden": Kausativ (bandh-aya-) "binden lassen"

bandhayāṃ cakāra / bandhayām āsa / bandhayāṃ babhūva
bandhayāṃ cakrur / bandhayām āsur / bandhayāṃ babhūvurS